Жариялау этикасы
«Инженерлік графика және кәсіби білім проблемалары» ғылыми-педагогикалық журналы жарияланымдар этикасы Комитеті (COPE), медициналық журналдар редакторларының Халықаралық комитеті (ICJME) сияқты түрлі халықаралық ұйымдар белгілеген этикалық қағидаттарды қатаң сақтауға және осы талаптарға сай келетін ең үздік практика үшін стандарттар мен нормаларды белгілей отырып, жарияланымдардың жоғары стандарттарын қолдауға міндеттенеді.
«Инженерлік графика және кәсіби білім проблемалары» журналының редакциясы журналға жариялау үшін ғылыми мақалаларды таңдау туралы шешім қабылдауға жауап береді, жала жабу, авторлық құқықты бұзу және плагиат бойынша заң талаптарын бұзатын материалдарды, өз қалауы бойынша қабылдамауы және ұсынылған туындылардың жарияланғанға дейін, құпиялылығын қамтамасыз етеді.
Жариялау этикасын сақтау мақала авторы тарапынан да, журналдың редакциялық кеңесі тарапынан да, өз міндеттерін орындауды білдіреді.
Авторлардың міндеттері
Ғылыми мақалалардың авторлары ғылыми мақаланы журналға әрі қарай ашық жариялау үшін жіберу кезінде келесі талаптарды сақтауы керек:
Түпнұсқалық және плагиат
Авторлар өздерінің жұмыстарының түпнұсқалық екендігіне, ал егер авторлар жұмысты және/немесе басқа авторлардың сөздерін қолданған болса, оған тиісті сілтеме жасалуы керек. Плагиат әртүрлі формада жүреді: бөтен біреудің мақаласын автордың жеке мақаласы ретінде жариялаудан бастап, бөтен мақаланың маңызды бөліктерін көшіру немесе парафраждау (растаусыз), басқалар жүргізген зерттеулердің нәтижелері бекітілгенге дейін. Плагиат барлық түрлерінде жарияланымның этикаға жат мінез-құлқын құрайды және оған жол берілмейді.
Бірнеше, қайталанатын немесе параллель жариялау
Автор негізінен бірдей зерттеуді сипаттайтын қолжазбаларды бірнеше журналда немесе алғашқы басылымдарда жарияламауы қажет. Бірдей қолжазбаны бірнеше журналға жіберу жарияланымның, этикаға жат қылықтарын білдіреді және де оған жол берілмейді. Жалпы ереже бойынша, автор бұрын жарияланған мақаласын басқа журналда қарау үшін жібермеуі керек.
Дереккөздерді растау
Авторлар басқа автордың жұмысына лайықты баға беруі керек. Авторлар берілген жұмыстың сипатын анықтауда маңызды рөл атқарған басылымдарға сілтеме жасауы қажет. Жеке сөйлесулер, хат алмасу немесе үшінші тұлғалармен талқылау сияқты, жеке алынған ақпарат дереккөздің тікелей жазбаша рұқсатынсыз пайдаланылуы немесе хабарланбауы керек. Құпия қызметтер барысында алынған мәліметтер, мысалы, қолжазбаларға шолу жасау немесе гранттық өтінімдер, сол қызметтермен байланысты туындының авторының нақты жазбаша рұқсатынсыз пайдалануға болмайды.
Мақаланың авторлығы
Авторлық тек есептеулердің тұжырымдамасына, дизайнына, орындалуына немесе интерпретациясына айтарлықтай үлес қосқан адамдармен шектелуі қажет. Зерттеуге айтарлықтай үлес қосқан авторларды қосалқы авторлар ретінде көрсетілуі тиіс. Егер зерттеу жобасының белгілі бір аспектілеріне қатысқандар болса, олар қатысушы ретінде танылуы немесе тізімге алынуын ұмытпаған жөн. Автор барлық қосалқы авторлардың, оның ішінде орынсыз адамдарды қоспай, құжатқа енгізілуін қамтамасыз етуі керек. Құжаттың соңғы нұсқасы барлық авторлармен қаралып, мақұлданып, содан кейін келісімге келіп, оны баспаға ұсыну қажет.
Ақпаратты ашу және мүдделер келіспеушілігі
Барлық авторлар өздерінің қолжазбасында олардың қолжазбаларының нәтижелеріне немесе интерпретациясына әсер етуі мүмкін қаржылық немесе басқа да мүдделер келіспеушілігін ашып көрсетуі керек. Жобаны қаржыландырудың барлық көздері ашылуы қажет.
Жарияланған жұмыстардағы негізгі қателіктер
Автор өзінің жарияланған жұмысында елеулі қате немесе дәлсіздік байқалса, автор журнал редакторына немесе баспагерге дереу хабарлауға, мақаланы қайтарып алу немесе түзету үшін редактормен ынтымақтасуға міндетті. Егер редактор немесе баспагер үшінші тараптан жарияланған жұмыста айтарлықтай қате бар екенін білсе, автор мақаланы дереу қайтарып алуға немесе түзетуге немесе редакторға түпнұсқа мақаланың дұрыстығын дәлелдеуге міндетті.
Редакцияның міндеттері
Бұл нұсқаулар журнал редакторлары үшін қолданыстағы COPE нұсқаулықтарына негізделген.
Жариялау шешімі
Журнал редакторы журналға жіберілген мақалалардың қайсысын жариялау керек екендігіне жауап береді. Қарастырылып отырған жұмыстың дәлелденуі және оның зерттеушілер мен оқырмандар үшін маңыздылығы осындай шешімдерді басшылыққа алынуы керек. Редактор журналдың редакциялық саясатын басшылыққа ала алады және жала жабу, авторлық құқықты бұзу және плагиатқа қатысты заңды талаптармен шектелуі мүмкін.
Әділеттілік
Бас редактор қолжазбалардың зияткерлік мазмұнына, авторлардың нәсіліне, жынысына, діни нанымына, шығу тегіне, азаматтығына, әлеуметтік мәртебесіне немесе саяси қалауына тәуелсіз баға беруі керек.
Құпиялылық
Редактор және кез-келген редакция тиісті авторға, рецензенттерге, потенциалды шолушыларға, басқа редакторлық кеңесшілерге және баспагерге ұсынылған қолжазба туралы кез-келген ақпаратты, жағдайға байланысты, жарияламауы керек.
Ақпаратты ашу және мүдделер келіспеушілігі
Қарауға ұсынылған қолжазбалардан алынған жарияланбаған мәліметтер жеке мақсатта пайдаланылмауы немесе автордың жазбаша келісімінсіз үшінші тұлғаларға берілмеуі керек. Шолу кезінде алынған ақпарат немесе идеялар құпия сақталуы және жеке мақсаттарда қолданылмауы керек. Егер зерттеу нәтижесінде мүдделер арасында келіспеушіліктер туындаған жағдайда, редакторлар қолжазбаны қараудан бас тартуы керек (редактордан немесе редакциялық алқаның басқа мүшесінен сұрау). Редакторлар барлық авторлардан бәсекелес қызығушылықтарды ашуды және егер бәсекелес мүдделер жарияланғаннан кейін анықталса, түзетулер жариялауын талап етуі керек. Қажет болған жағдайда, мысалы, пікірді жариялау немесе алаңдаушылық білдіру сияқты басқа да тиісті шаралар қабылдануы керек.
